*(φωτο από το προσωπικό αρχείο, ΄Αννα Νικολάου και Δήμο Λιβαδειάς)
΄Οταν ο Παυσανίας έγραφε για την παράδοση και την ίδρυση του μαντείου Τροφωνίου στη Λιβαδειά τόνιζε μεταξύ των άλλων ότι το μαντείο ήταν άγνωστο στους Βοιωτούς μέχρι που απεσταλμένοι από βοιωτικές πόλεις γύρω από τη Λιβαδειά ήρθαν να πάρουν χρησμό από την Πυθία για την ανομβρία που βασάνιζε τον τόπο τους.
Η ιέρεια τους παρέπεμψε στον Τροφώνιο, αρχαία τοπική θεότητα, όπου ένα σμήνος μελισσών τους οδήγησε στο Τροφώνιο ΄Αντρο. Μέχρι σήμερα που η ευρύτερη, κρημνώδης περιοχή του φαραγγιού παραμένει ένα άγριο, επιβλητικό τοπίο για τον επισκέπτη, ο ακριβής εντοπισμός του μαντείου είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό και μόνο μέσα από κείμενα του Παυσανία και ντόπιων λαογράφων – συγγραφέων διασώζονται χρήσιμες πληροφορίες για την μεγάλη αξία της ύπαρξης του μαντείου αυτού. Το μόνο που μπορεί να δει ο σημερινός επισκέπτης είναι χαρακτηριστικές πύλες ιερών ανάγλυφες στα βράχια που υψώνονται πάνω από τις πηγές της Κρύας ενώ διάσπαρτες και αντικρουόμενες είναι οι εικασίες για τον τρόπο λειτουργίας του.
Το φετινό Πάσχα η Λιβαδειά κατάφερε να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών από πολλά σημεία της χώρας αφού διατηρεί χωρίς να χάνει το σφρίγος της το παραδοσιακό ψήσιμο των αρνιών δίπλα στα κρυστάλλινα νερά της΄Ερκυνας με στρωμένα τραπέζια και καθίσματα, δωρεάν άφθονο κρασί, παραδοσιακά εδέσματα και διασκέδαση με live μουσική. Οι επισκέπτες είχαν τη χαρά να απολαύσουν διαδρομές στη φύση από το πλακόστρωτο της περιοχής της Κρύας μέχρι το πέτρινο θέατρο όπου διοργανώνονται εκδηλώσεις κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, τις αρχές του φαραγγιού, αναβάσεις μέχρι το καταλανικό φρούριο με τα κατάλοιπα των τειχών του και προς την Αγία Ιερουσαλήμ που φαντάζει σαν αετοφωλιά ψηλά μέσα στα βράχια. ΄Αγριες δάφνες, πυκνοί θάμνοι και πολύχρωμα φυτά χαρίζουν διακριτικό χρώμα μέσα στο γκρίζο, αδιαπέραστο των βράχων που υπερίπτανται και προκαλούν δέος στους περιπατητές.
Μια εβδομάδα πριν από το Πάσχα είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ τη γενέτειρά μου, το πατρικό μου στην περιοχή της Κρύας για λίγες μέρες. Πάντα ο χρόνος είναι λίγος για όσους τον αγαπούν και τον εκτιμούν προσπαθώντας να του δώσουν την πρέπουσα υπόσταση. Η ίδια αίσθηση ακολουθώντας τη γνωστή διαδρομή από το σταθμό του ΚΤΕΛ μέχρι την αρχή του πλακόστρωτου ανάμεσα από τα γραφικά μικρά μαγαζάκια, τα στενά με τα graffiti, την Ταμπάχνα με τα ψητοπωλεία και τα ουζερί, τον παραδοσιακό ξυλόφουρνο του Γουργιώτη, το γιαουρτάδικο του Δημητρέλου και το παλιό παντοπωλείο του Ξηρογιάννη. Τελευταία έχω υιοθετήσει το κλασικό σακίδιο για την απόλαυση της διαδρομής οπότε φτάνοντας στην περιοχή της Κρύας όλη μου η προσοχή όπως πάντα στρέφεται στα αριστερά μου, στα νερά της΄Ερκυνας που πέφτουν σε μικρούς καταρράκτες διασχίζοντας την πόλη. Μνήμες από παιχνίδια στο νερό, παιδικές και εφηβικές φωνές, εικόνες σαν κινηματογραφική ταινία από τα παλιά εργοστάσια στις όχθες του ποταμού που σήμερα έχουν γκρεμιστεί και αντικατασταθεί από πρασιές, χώρο πάρκινγκ, το πέτρινο κτίριο της Νεροτριβής και το Δημοτικό κολυμβητήριο. Στο βάθος το “Ξενία”, φιλόξενο, πέτρινο και πλαγιασμένο θαρρείς μέσα στη σκιά των πλατάνων αναζητώντας μάταια την παλιά αίγλη των τρεχούμενων νερών από το φαράγγι που επιστρέφουν μόνο όταν πέφτουν δυνατές βροχές.
Σταματώ με κατάνυξη στο καφέ΄Ερκυνα και περιμένοντας την ευγενική σερβιτόρα φαντάζομαι την πεζογράφο – δημοσιογράφο Λιλίκα Νάκου, στην οικογένεια της οποίας ανήκε το κτίριο, να κάθεται σε μια γωνιά και να διαβάζει ένα από τα βιβλία της, το αγαπημένο σε όλους “Η κυρία Ντορεμί”. Να σημειώσω εδώ ότι η οικογένειά της ήταν μεγάλη οικογένεια προεστών και Φιλικών της Λιβαδειάς με ενεργό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση. Ο καφές με το επιτυχημένο καϊμάκι “καίει” οποιοδήποτε πρόβλημα είχα πριν αφήσω πίσω μου τη Χαλκίδα και κλείνω τα μάτια να αισθανθώ και να ακούσω τους ήχους των νερών και των πουλιών που κρύβονται μέσα στα πλατάνια. Κατόπιν αυτής της κατάνυξης, διασχίζω το πέτρινο γεφυράκι, ένα από τα εννέα στο σύνολό τους και παίρνω την ανηφόρα γιά το σπίτι. Από εκεί η απόλαυση αποκτά αυστηρά προσωπικό χαρακτήρα!
Η νύχτα απλώνεται πάνω από την πόλη και η Περσεφόνη με τη νύμφη΄Ερκυνα ζωντανεύει μέσα από το μύθο. Ανάβουν τα φώτα μέσα στα νερά και το τοπίο μεταβάλλεται σε απρόσμενη μυσταγωγία. Είναι τέτοιες ώρες που προσωπικά αρνούμαι να φύγω από τη βεράντα για να μη χάσω λεπτό από αυτή την ακατανίκητη έλξη, σχεδόν ερωτική, προς τη μαγευτική θέα.΄Οταν επιτέλους το κατανικώ, κατηφορίζω προς το κέντρο επιλέγοντας δρομάκια δίπλα στο ποτάμι, γεφυράκια, εντυπωσιακή street art πάνω σε παλιά κτίρια ώσπου να φτάσω στο κέντρο της πόλης.΄Εντονα φώτα και άνθρωποι σε καλοδιατηρημένα καφέ, στολισμός καλαίσθητος για την πασχαλιάτκη προετοιμασία, εμπορική κίνηση μέχρι κάτω στο Ζάππειο που βρίσκεται το νέο Δημαρχείο.΄Ενας άλλος κόσμος, μια πιο ρεαλιστική εικόνα της πόλης. Οι παράλληλοι εμπορικοί δρόμοι σφύζουν από κόσμο που κάνει τα ψώνια των γιορτών. Μουσικές ακούγονται μέσα από μικρά, ατμοσφαιρικά μπαρ. Η καρδιά της Λιβαδειάς πάλλεται, δείγμα ότι είναι ένας ζωντανός οργανισμός με τα προβλήματά του αλλά και τη διάθεσή του να τα λύσει.
΄Οταν πια αρχίζει η επιστροφή προς την Κρύα, έχω μια έντονη αίσθηση πληρότητας από γραφικές εικόνες, πρόσωπα γνωστά που με χαιρετούν φιλικά, μυρωδιές νηστίσιμων μεζέδων από υπαίθρια στέκια και ανταλλαγές ευχών. ΄Ενας τελευταίος περίπατος προς το φαράγγι για το πρώτο βράδυ μου στην πόλη όπου γεννήθηκα, είναι σίγουρα για μένα μια νέα έμπνευση, που είμαι έτοιμη να την υποδεχθώ με πολλές τιμές.
Σημ: “..Tα δέντρα αραίωσαν και η θέα έκοβε την ανάσα με την αγριάδα της.΄Εκανε ακόμα λίγα βήματα οδηγούμενος από μια δύναμη που μαγνήτιζε το βηματισμό του.΄Εβλεπε καθαρά τα σημάδια του βωμού όπου θυσίαζε ζώο όποιος ήθελε να κατέβει στο πηγάδι του Τροφώνιου΄Αντρου. Η φαντασία του δούλεψε γρήγορα παρά τη ζέστη του Αυγούστου. Είδε τα σπλάχνα του ζώου να κυλούν έξω απ΄το σώμα του, πάνω στην πέτρα του βωμού..”(από το έβδομο μυθιστόρημα “Φεγγάρι μπλε”(2020) με φόντο πολλά στοιχεία του Τροφωνίου μύθου βασισμένο σε βιβλιογραφία ντόπιων συγγραφέων).
