Tης Κατερίνας Γιαμά
“Ο πολιτισμός είναι μια κίνηση, όχι μια κατάσταση. Είναι ένα ταξίδι, όχι ένα λιμάνι”κατά τον Βρετανό ιστορικοφιλόσοφο Arnold Toynbee.
Xωρίς να θέλω να μπω μέσα στο μυαλό που σκέφτηκε αυτή τη ρήση – θα ήταν δημοσιογραφικό ατόπημα – προσπαθώ να την κατανοήσω στο σύνολό της με βάση το πρόσφατο, προσωπικό βίωμα παίρνοντας αφορμή τη διοργάνωση του 17ου Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ στη Χαλκίδα που κλείνει τις πύλες του απόψε το βράδυ. “Αέρας” Ιταλίας θα ξεσηκώσει για λίγο ενθουσιασμό και ίσως καταφέρει να ανακινήσει τις ρίζες που ενώνουν Χαλκίδα και Ιταλία μέσα από το μουσικό συγκρότημα της Consuelo Alfieri και αφού βραβεύσει τους καλύτερους σκηνοθέτες των ντοκιμαντέρ, θα φυσήξει δυνατά και θα κλείσει μέχρι του χρόνου τις πόρτες του. Η πόλη των ευρίπειων ρευμάτων θα επιστρέψει στην..κανονικότητά της, στην ησυχία της μέχρι να έρθει πάλι ένα μελτεμάκι για να τη δροσίσει.
Οι θεατές που επί δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια στηρίζουν με την παρουσία αλλά και την κριτική τους διάθεση αυτό το θεσμό, θα κρατήσουν στη μνήμη τους πολλά από τα αφιερώματα στον Νεανικό, Νορβηγικό Κινηματογράφο, στο περιβάλλον, στους Griko, στον Μάνο Ευστρατιάδη, πολλά από τα ντοκιμαντέρ που άνοιξαν τους ορίζοντές τους, πάμπολλες γόνιμες στιγμές από ομιλίες των δημιουργών, συζητήσεις μαζί τους, τιμητικές εκδηλώσεις και Master Class, εκθέσεις κινηματογραφικής αφίσας και video art installation.Με πιο ανοιχτή σκέψη, πιο εμπλουτισμένες γνώσεις για τον κόσμο και την τέχνη του ντοκιμαντέρ, πιο φωτεινές προσλαμβάνουσες, πιο δυνατές συγκινήσεις. Στο σκοτάδι της αίθουσας ίσως ένιωσαν πιο κοντά στον κόσμο των δημιουργών, αυτό που λέμε «πολιτισμικά ενεργοί», το σίγουρο πάντως είναι ότι είδαν τον κόσμο με άλλα μάτια, γιατί η τέχνη αυτή την αποστολή έχει. Να παρακινεί, να εκκινεί και να συγκινεί.
Σε κάθε σημαντικό γεγονός όμως υπάρχει και ο αντίποδας και αυτός στην περίπτωση του Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ 2023 ήταν η συμμετοχή του κοινού. Το ενδιαφέρον των ντόπιων θεατών που μεταφράζεται σε προσέλευση. Και η προσέλευση – ας είμαστε ειλικρινείς – δεν ήταν ικανοποιητική. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της αραιής προσέλευσης ήταν η προβολή στη μνήμη του Χαλκιδέου Νίκου Σκαλκώτα σε σκηνοθεσία Μάνου Ευστρατιάδη όπου η ζωή και το έργο ενός από τους μεγαλύτερους συνθέτες της σύγχρονης μουσικής, έτσι όπως την αφηγήθηκαν πρόσωπα του περιβάλλοντός του και ομότεχνοί του, προσωπικά με οδήγησε να επανασυστηθώ με την αγάπη μου για τη μουσική. Θα μπορούσε κάποιος εύλογα, βλέποντας μια άδεια σχεδόν αίθουσα, να αναρωτηθεί αν η Χαλκίδα “αντέχει” ένα τέτοιο πολιτιστικό γεγονός όπως το Φεστιβάλ. Αν είναι η πόλη που «τρώει» τα παιδιά της.Θα ήταν ιδανικό να ωραιοποιήσω(ουμε) την κατάσταση, να μιλήσω(ουμε) για ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα, με συγκινημένους θεατές. Επειδή όμως αυτό δεν προσφέρει λύσεις, θα αρκεστώ να επισημάνω ότι αυτή η γητεύτρια πόλη θα πρέπει να εξυψώνει αυτούς που την κάνουν υπερήφανη – όχι μόνο υψώνοντας ανδριάντες – αλλά και προβάλλοντας το έργο τους επικοινωνώντας το με ευφάνταστους τρόπους.
