΄Ισως η Αγία ΄Αννα της καμμένης Βόρειας Εύβοιας να γεννάει μέσα από τις στάχτες της καταστροφής που την έπληξε, ποίηση και δημιουργία για να ξορκίσει την απώλεια. Ο Παναγιώτης Τσιμπιδάκης, εκπαιδευτικός και ποιητής, γέννημα θρέμμα της Παλαιόβρυσης Αγίας ΄Αννας “ανασαίνει” εδώ και πολλά χρόνια, μέσα από τους στίχους του με μια ακαταπόνητη γραφίδα, κινείται μέσα τους με μια ευκολία που ξαφνιάζει και αναμειγνύει τον ρυθμό με δικά του μέτρα και..σταθμά δημιουργώντας ένα πολύ προσωπικό ύφος. Το ξεβόλεμα του σύγχρονου ποιητή είναι ένα από τα “όπλα” που συνηθίζει να χρησιμοποιεί πάντα με τη σκέψη στραμμένη προς την αλήθεια που εκείνος πρεσβεύει.
Παναγιώτη καλώς ήρθες στην Ανήσυχη Πένα. Τιμή μου να μιλάω μαζί σου μετά από πολλά χρόνια που είχαμε ξαναμιλήσει όντας εγώ δημοσιογράφος σε τοπική εφημερίδα. Τι σημαίνει για σένα ο χρόνος και πώς μπορεί να επιδράσει στον τρόπο γραφής σου(γράφεις κάπου “ο χρόνος μας ποτέ δεν τρέχει”);
– Κατερίνα σ΄ευχαριστώ για την πρόσκληση στην Ανήσυχη Πένα σου. Θεωρώ ότι αποτελεί μια σημαντική συνεισφορά στον χώρο της Τέχνης και του Πολιτισμού.Υπάρχει λοιπόν, ο μέγας χρόνος, ο αιώνιος, ο απροσδιόριστος και ο μικρός χρόνος που είναι η ίδια μας η ζωή. Η ζωή που μας καλεί επίμονα και ξανά στα τρυφερά, στα ατσάλινα δίχτυα της. Είναι η τριβή μας με την καθημερινότητα, η συμβίωση με τους άλλους, οι συνθήκες και καταστάσεις που βιώνουμε, οι αγωνίες μας, οι ελπίδες, ο θάνατος. Συνεπώς επιδρά καταλυτικά στη γραφή μου και συνομιλώ μαζί σου καταγράφοντας, απογράφοντας, διαγράφοντας. Κάποιες φορές δεν “τρέχει”. Μοιάζει σα να φρενάρει από ισχυρά γεγονότα που συμβαίνουν έξω και μέσα μου.΄Αλλοτε φεύγει σαν ένας δρόμος που χάνεται.΄Αλλοτε συμπιέζεται και γίνεται αφόρητος. Είναι η μικρή μας ιστορία αλλά και η ιστορία του ανθρώπου ως τραγικού όντος. Λέω κάπου: “Αχ! ματάκια που βλέπατε μόνο το θρίαμβο αφαιρώντας τον τρόμο”. Περαστικοί είμαστε και ευτυχώς που δεν καταλαβαίνουμε την αυταπάτη, τη ματαιότητα της ύπαρξής μας. Δημιουργώντας μ΄οποιονδήποτε τρόπο, θέλουμε ίσως να βγάλουμε το κεφάλι μας έξω απ΄το κλουβί του. Να γευτούμε τη ζωή ως τα έγκατα. Τον ξορκίζουμε για να νιώσουμε προσωρινά ελεύθεροι.
Μετράω τέσσερις ποιητικές συλλογές στο βιογραφικό σου και ένα βραβείο από τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Χαλκίδας για το ποίημά σου “Βραχνό τραγούδι για μια χαμένη πολιτεία”. Προϋποθέτουν όλα αυτά συνεχή έμπνευση, εμπειρία, πάθος για την ποίηση ή και όλα αυτά μαζί;
– Γράφω στο πρώτο ποίημα της πρώτης ποιητικής μου συλλογής με τίτλο “Ο ίσκιος του Λόγου”: ΄Ισκιος το χέρι μου οδηγάει – την ώρα που χαράζει – στην άσπρη χαίτη της γραφής – μαιάνδρους εαρινής – μοίρας που απολεπιάστηκε – κι έμεινε σαν το ψάρι – γυμνή στο κρύο του καιρού – πόνος βαθιάς κραυγής! Αλήθεια! δεν μπορώ να εξηγήσω τι οδηγεί το χέρι μου όταν γράφω. Πάντως, το ποίημα σε βρίσκει, δεν το επιτάσσεις. Είναι ένας αιφνίδιος συγκλονισμός(μια εσωτερική ανάγκη που σε σπρώχνει, σου λέει πως αν δεν το γράψεις, μπορεί να πεθάνεις).Η εμπειρία σε πάει πάντα μακρύτερα. Το ώριμο ποίημα χρειάζεται μια πορεία, είναι μια φοβερή βουτιά σ΄ένα βυθό που τρομάζει, για να γνωρίσεις εσένα και ταυτόχρονα τους άλλους.΄Ενα tremens dellirium που σε αποκαλύπτει ολόκληρο, ώστε στο τέλος να μείνεις άδειος. Μέχρι να σε βρει το επόμενο κύμα. Αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Το να επιλέξεις μέσα από πολλά τα ελάχιστα, που αντιπροσωπεύουν με τη μεγαλύτερη αλήθεια το χρόνο σου, είναι μια διαδικασία επώδυνη και βασανιστική.
Πολλά ποιήματά σου έχουν τύχει μελοποίησης. Θεωρείς ότι η μουσική δίνει μια ξεχωριστή διάσταση στην ποίηση;
– Κάθε ποίημα για να είναι, προϋποθέτει εσωτερικό ρυθμό. Είναι ο βηματισμός της ψυχής που αποτυπώνεται στο χαρτί. Η αισθητική των ήχων, που σηματοδοτεί το περιεχόμενο. Ο μουσικός όταν το προσεγγίζει με εμπνευσμένο τρόπο, του δίνει άλλες διαστάσεις καμιά φορά. Περνάει το λόγο αδιαμεσολάβητα, χτυπάει απευθείας την ευαισθησία του ακροατή. Γιατί ο άνθρωπος εξοικειώνεται ευκολότερα, ακούγοντας ένα ωραίο ποίημα που έγινε ωραίο τραγούδι! Ψυχαγωγείται, ταυτίζεται, διεγείρεται..Μην ξεχνάμε πως οι μεγάλοι ποιητές μας “πέρασαν” στον κόσμο μέσα απ΄την μελοποίηση έργων τους από σημαντικούς συνθέτες. Ναι, η μουσική περιέχει μια πιο εύληπτη εικόνα του ποιήματος, αρκεί να μην προδίδει τις προθέσεις του ποιητή. Αλλά ο Λόγος, είναι η κινητήρια δύναμη.
Γνωστός στους ποιητικούς κύκλους της Χαλκίδας, με συμμετοχή στα πολιτιστικά δρώμενα όπως πρόσφατα στο 17o docfest αλλά και στον πρόσφατο γιορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης. Πιστεύεις ότι η ποίηση είναι μια μορφή τέχνης που απευθύνεται σ΄αυτούς που την κατανοούν ή έχει έναν διευρυμένο, κοινωνικό ρόλο;
– Ο κοινωνικός ρόλος της ποίησης εξυπακούεται παρόλο που το ερώτημα παραμένει: “άραγε χρειάζεται η ποίηση σε έναν μικρόψυχο καιρό;” Απ΄τη στιγμή που “εκδίδεται” ένα ποίημα, ζητάει να επικοινωνήσει με τον υπόλοιπο κόσμο, μεταφέρει το δικό του μήνυμα, έστω κι αν είναι απαισιόδοξο. Η ποίηση απευθύνεται σ΄όσους “πάσχουν από ύπαρξη” όπως λέει ο Ν.Καρούζος. Περιφέρεται στους δρόμους της γης αγγίζοντας τις πληγές των άλλων με το αίμα της. Κι όταν λέω “αίμα” εννοώ τη βαθιά αγωνία που μας διατάζει να σταθούμε όρθιοι, απέναντι στα τρομακτικά τεκταινόμενα, έστω και με το κορμί μας γεμάτο τρύπες.
“Η ποίηση δεν πρέπει να σημαίνει, αλλά να είναι” γράφει ο Α.Μακ Λέις. Αυτό θίγει τη δυσνόητη ποίηση;
– “Η ποίηση δεν πρέπει να αντανακλά σαν τον καθρέφτη, μα σαν φακός να μεγενθύνει” (Μαγιακόφσκι). Δεν μου αρέσει ούτε το απλοϊκό ούτε το δυσνόητο. Το δυσνόητο χρειάζεται αποκρυπτογράφηση και οι άνθρωποι έχουν άλλες σκοτούρες σπουδαιότερες. Ο άνθρωπος είναι δυσνόητος σήμερα, καθηλωμένος στην αλληλοαναιρούμενη πληροφορία της οθόνης. Ο γρίφος είναι καλός με την πολυσημία του αλλά να μην καταντά ναρκισσιστική σκοτεινάγρα. Νομίζω ότι ο στίχος οφείλει να λειτουργεί, να παρέχει συγκίνηση φιλτραρισμένη όμως από αισθήματα και ιδέες υψηλής αξίας. Για να λάβει υπόσταση η έννοια του Ανθρώπου ως όντος που κατανοεί τη θέση του μέσα στον κόσμο.
Η χαρά ή η λύπη, η ζωή ή ο θάνατος, η ομορφιά ή η ασχήμια γεννάει στίχους;
– “Αισθάνομαι την πραγματικότητα με σωματικό πόνο”(Καρυωτάκης). Ταυτίζομαι μ΄αυτό. Για να γράψεις πρέπει να πονέσεις. Να βιώσεις το γεγονός της κάθε είδους απώλειας, ως οριστικό. Να φτάσεις στον πυρετό της ρίζας του. Τότε το ποίημα “βγαίνει”αληθινό κι αυτό εξαρτάται βέβαια από το βαθμό ευαισθησίας και την υποδομή που διαθέτεις.
Διαβάζοντας στίχους από το τελευταίο σου βιβλίο “Το κλειδί από μέσα” ήταν σαν να ταξίδευα συνεχώς. Οι αναφορές σου στη θάλασσα, τη Χαλκίδα, στους φάρους, στα λιμάνια, στους γλάρους..Αναρωτιέμαι πού θέλεις να φτάσεις..
– Γράφω κάπου: “Χωρίς στόχους βυθίσου σαν τον κάβουρα στις πιο σκοτεινές σου θαλάμες”. Στο τέλος ξέρω πως αν μιλήσεις θα μείνεις μόνος, αν δεν μιλήσεις θα μείνεις μόνος. Αλλά με γοητεύει αυτή η τρομερή ακροβασία στο τεντωμένο σκοινί των λέξεων, το γκρέμισμα στους ποταμούς της αυτογνωσίας, η περιπλάνηση στους λαβύρινθους του νου
Θα σε κατέτασσα στους ποιητές που καταγγέλλουν την αδικία, την ανομία, και ό,τι στερεί από τους ανθρώπους τη ζωή που τους αξίζει. Να συμπεριλάβω σ΄αυτά και μία έντονη πινελιά πικρού χιούμορ που χαρακτηρίζει τους σύγχρονους ποιητές όπως εσύ. Τι επιδρά περισσότερο στην πένα σου;
– Δεν μπορείς να μένεις αδιάφορος με ό,τι συμβαίνει γύρω σου.΄Ο,τι συμβαίνει απευθύνεται και σε σένα.΄Η μπορεί να πηγάζει και από σένα. Πολεμώντας την αδικία, πολεμάς και την αδικία που κουβαλάς. Το παραμικρό φύσημα του ανέμου, μπορεί να μεταφέρει την πυρκαγιά μέσα σου. Και η δική σου αντι – στάση έχει το δικό της βάρος απέναντι στα πράγματα.΄Αν δεν το υπερασπιστείς αυτό, καταλήγεις σε έγκλειστους μονολόγους. “Ο ποιητής είναι το πιο υπεύθυνο επί της γης ον” και πρωτίστως “πολιτικό ον” με την Αριστοτελική έννοια του όρου.
Ξεχωρίζω το παρακάτω “Το χθες ωραίο φίδι – το σήμερα σκορπιός – το αύριο μοιάζει στρείδι – και σμέρνα στον καρπό”. Τι θέλει να πει ο ποιητής άραγε;
– Είναι περιοριστικό να εξηγείς το ποίημα ο ίδιος. Ας μιλήσει σύμφωνα με την πρόσληψη και τα βιώματα του άλλου.΄Ετσι πλαταίνει και πλουταίνει περισσότερο. Πάντως το συγκεκριμένο αφήνει μια υπόνοια πως το αύριο είναι μια ευκαιρία για ύψωση αν αντιληφθούμε έγκαιρα την καταστροφή.
Τι είναι η αγάπη για έναν ποιητή που ακολουθεί με έναν δικό του τρόπο την ποιητική ρίμα; Γράφεις στο “Ποια μαργαρίτα πάει”
Η αγάπη είναι αχινός
που τρώει τη ζάχαρη
ποια μαργαρίτα πάει εντός
και ποια είναι η άχαρη
– Το συνεχές αιτούμενο. Το κάλεσμα που μας αφήνει συνεχώς απέξω. Η δύναμη που έχουμε και καταλήγει σε αδυναμία. Μια πράξη χωρίς ιδιοκτήτη.΄Ενας κανόνας ανεφάρμοστος. Επιτάσσει τη διαρκή μας προσπάθεια να σώσουμε κάτι απ΄αυτήν. Εμπεριέχει τον πόνο και το ξόδεμα, αλλά και απαιτεί αμφίδρομες αντιδράσεις. Στο όνομά της ξεκινούν μικροί και μεγάλοι πόλεμοι.΄Ολοι μας θέλουμε να μας αγαπούν αλλά ποιος αγαπά χωρίς κάποιο λόγο..Στην ιδανική της πραγμάτωση μας λέει “αγάπα χωρίς επιχειρήματα”. Αλλά ποιος εύκολα συντρίβει το “εγώ” του; Πάντως ο σεβασμός του άλλου και η βαθύτερη κατανόηση του κόσμου του, αποτελεί βασική προϋπόθεση για να υπάρξει ως ένα βαθμό..
Πηγή: Ανήσυχη Πένα
